Paprastasis kietis –
Artemisia vulgaris L.
Daugiametis,
100-150 cm aukščio žolinis augalas. Šakniastiebis tvirtas, viršutinėje dalyje
sustorėjęs, su trumpais ūgliais ir šakotomis rudomis šaknimis. Stiebai keli,
statūs, briaunoti, dažniausiai rausvi, viršutinėje dalyje daug kartų šakoti,
apaugę prigludusiais plaukeliais. Lapai pražanginiai, bekočiai arba beveik
bekočiai, 5 – 10 cm ilgio, į viršūnę mažėjantys, 1-2 kartus plunksniškai
suskaldyti, galinis lapelis paprastai triskiltis, su žymiai ilgesne vidurine
skiltimi. Žiedynuose lapai smulkūs, 3-5 kartus suskaldyti, pačioje viršūnėje
paprasti. Žiedai sukrauti į pailgai kiaušiniškus arba elipsiškus, nedidelius,
2-3 mm skersmens, graižus, sudarančius šluotelę. Vaisius – plačiai verpstiškas,
į viršų bukas, plikas, alyvinės rudos spalvos lukštąvaisis. 1000 vaisių sveria
0,13- 0,14 g.
Žydi
liepos-rugpjūčio mėn.
Auga
prie namų, palaukėse, ant ežių, patvoriuose, dykvietėse; dažnas.
Be
paprastojo, mūsų respublikoje paplitęs dirvinis kietis (A. campestris L.),
kurio stiebai tamsiai raudoni, lapai maži, 2-3 kartus plunksniškai suskaldyti
į labai siauras, maždaug 1 mm pločio, skilteles. Iš pradžių jie būna apaugę
sidabriškai žvilgančiais plaukeliais. Sis kietis vaistinėmis savybėmis
nepasižymi.
Paprastojo
kiečio žolėje yra 0,10-0,61% eterinio aliejaus, į kurio sudėtį įeina cineolis,
borneolis, tujonas. Be to, lapuose yra iki 200 y karotino, iki 175 mg%
vitamino C, karčiųjų medžiagų, o šaknyse – iki 9% inulino, cukraus, dervų,
riebalų, raUginių medžiagų, eterinio aliejaus, organinių rūgščių bei
mineralinių medžiagų.
Vaistams
plaunamos apie 30 cm ilgio augalų viršūnės (Herba Artemisiae vulgaris) žydėjimo
metu. Nupjovus rišama į šluoteles ir pakabinama pavėsyje.
Šaknys
(Radix Artemisiae vulgaris) kasamos rudenį arba pavasarį. Jos gerai nuvalomos
(žemės, stiebų ir lapų liekanos), bet neplaunamos. Džiovinamos ore, palėpėje ar
džiovykloje ne aukštesnėje kaip 40° C temperatūroje. Žaliava laikoma sandariai
uždaromuose induose. Naudojimui tinka tik vienerius metus.
Paprastojo
kiečio žolės ir šaknų arbata vartojama liaudies medicinoje ir homeopatijoje
nuo epilepsijos, neurastenijos ir kitų nervų ligų kaip raminanti ir migdanti
priemonė, taip pat amenorėjai ir dismenorėjai gydyti. Ji skatina virškinimo trakto
sulčių išsiskyrimą, žadina apetitą.
Paprastasis
kietis vartojamas prie mėsos, ypač riebios, patiekalų kaip prieskonis.